Bu cümleler toprak bilimci Prof. İbrahim Ortaş’a ait.
Zaman zaman bu köşede Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü’nde öğretim üyesi olan Ortaş’ın tespitlerini sizlerle paylaşıyorum. Çünkü...
Toprağın yani tarımın önemi her geçen gün bir kez daha anlaşılıyor!
Prof. Ortaş, “Neden Ukrayna ve Rusya daha çok buğday ve ayçiçeği üretiyor?” sorusuna yanıt ararken, toprağın neden önemli olduğunu bir kez daha anlattı.
O zaman soruyu bir kez daha yineleyelim: “Neden Ukrayna ve Rusya daha çok buğday ve ayçiçeği üretiyor?”
Ortaş Hoca dedi ki: “Ukrayna’yı, dünyanın gözünde büyüten sahip olduğu verimli çernezyom topraklarıdır. Evet, Ukrayna ve Rusya dünyanın en verimli topraklarına sahipler. Toprak bilimi literatüründe yeryüzünün organik madde içeriği yüksek olduğu için Black Earth Region (Kara Toprak Bölgesi) toprakları, ‘çernezyom’ toprakları olarak sınıflandırılır. Çernezyom toprakları coğrafi olarak yarı nemli step bölgelerinde yağışın bol sağlandığı yüksek platolarda görülmekte.”
Ukrayna’dan toprak kiralayan ülkeler
Peki... Türkiye’de çernezyom toprağı hangi bölgede? Erzurum, Kars platosu alanlarında Sarıkamış, Kars ve Göle dolaylarında bazalt üzerinde gelişen çernezyom toprakları var. Kısmen ayrışan/okside olan organik maddeden dolayı kara topraklar (yoğun humus oluşumunu sağlayan toprak) olarak da biliniyor.
Toprak bilimci Ortaş’ın şu tespiti çarpıcı:
“... Örneğin, Ukrayna ve Rusya’daki çernezyom toprakları tahıl tarımı içinde uygun besin ortamı sunmasından dolayı buğday özelinde Türkiye topraklarından dekara 100 kg daha fazla ürün alabilmekte. Buğdayları organik maddece zengin topraklarda yetiştirildiği için besin kalitesi bakımından daha zengin. Çoğunlukla dışarıya sattığımız katma değeri yüksek buğday tabanlı gıda ürünleri ithal ettiğimiz buğdaylardan sağlanmakta. Derin ve verimli çernezyom toprakları gıda güvencesi sorunu olan dünya ülkelerinin dikkatini uzun zamandır çekmekte. Avrupa, Çin, Ukrayna’da toprak kiralıyor ve satın alıyor.”
Toprak anayasal güvenceye alınmalı
Toprak ve gıda bu kadar önemliyken neden tarım konusunda “planlamacı” bir program yok? Prof. İbrahim Ortaş, “Toprak anayasal güvenceyle korunmalı” çağrısı yaptı:
“... Günümüzde Türkiye topraklarının yüzde 36’sı tarım için kullanılıyor. Ancak var olan toprakların sadece yüzde 5-6’sı kadarı kaliteli ve verimli tarım toprağı. Ülkemizin mera alanları 1930’lu yıllarda 40 milyon hektar iken günümüzde 12 milyon hektara düştü.”
Topraklar neden verimsizleşti? Ortaş’a göre en önemli sorun yoğun tarımsal üretim yapılan alanlarda kullanılan pestisit, herbisit ve suni gübrenin aşırı kullanımı. Bu da beraberinde toprak kirliliğini getiriyor. Prof. İbrahim Ortaş’ın şu uyarısı ve çözüm yolu önemli:
“... Toprak kirliliğinin engellenmemesi durumunda gelecekte ürün ve gıda zinciri üzerinden toplum sağlığının bozulması kaçınılmaz olacak. Bu durum uzun vadede ciddi gıda güvencesi ve güvenliği sorunu yaratacak. Özellikle kimyasal gübre ve ilaç kullanımının artan oranlarda kullanımı, toplum sağlığını tehlikeye sokar duruma gelmiştir. Kullanılan kimyasallar topraktaki yararlı canlı topluluklarının yaşamını olumsuz etkilediği için bitkilerin yaşamı ve ürün kalitesi de doğal olarak olumsuz etkilenmekte.
“... Türkiye’de toprak kirliliği ile ilgili yasal düzenlemelerin anayasal çerçevede değerlendirilip düzenlenmesi gerekmekte. Zaman kaybedilmeden insanlığın ve diğer bütün canlıların gıda kaynağı olan toprak envanterinin çıkarılması bu bağlamda oldukça önemli. Türkiye’nin toprak ve su gibi kaynaklarının korunması için ‘toprak-su teşkilatlarının’ yeniden oluşturulması ile tarım ve sulamaya uygunluğu da belirten detaylı toprak haritaları yoluyla tarımın uzun erimli planlamasının yapılması gerekmekte.”
SONUÇ: tarimdunyasi.net, tarlasera.com gibi haber portallarını ve yayınlarını takip etmekte fayda var... “Ekonomik kurtuluş savaşı” verdiğini iddia eden iktidarın bereketli toprakları canlandırma projesi var mı?
