Meme kanseri olgularının yüzde 5 ila 10’unun kalıtsal olduğuna dikkat çeken Düzen Laboratuvar Grubu Genetik Birimler Koordinatörü Prof. Dr. Ajlan Tükün, aşağıdaki sorulardan bir veya birden fazlasına evet cevabı veren kadınların meme kanserine yol açabilecek bir genetik değişime sahip olma ihtimali bulunduğunu söyledi.

Yaşamı boyunca yaklaşık 8 kadından birinin meme kanseri olduğunu, 30 kadından birinin de meme kanseri nedeniyle hayatını kaybettiğini belirten Düzen Laboratuvar Grubu Genetik Birimler Koordinatörü Prof. Dr. Ajlan Tükün, Meme Kanseri Bilinçlendirme ayında sozcu.com.tr okurlarına bu kanser türü ile ilgili bilgi verdi.

Meme kanseri olgularının yüzde 5 ila 10’unun kalıtsal olduğu, yani ebeveynden çocuğa geçen hasarlı genler nedeniyle oluştuğunun düşünüldüğünü i fade eden Prof. Dr. Tükün, “Bu sebeple eğer aşağıdaki sorulardan bir veya birden fazlasına cevabınız ‘evet’ ise, meme kanserine yol açabilecek bir genetik değişime sahip olma ihtimaliniz bulunmaktadır. Bu durumda risk değerlendirilmesi ve bu değerlendirmeye bağlı olarak, gerekiyor ise yapılacak doğru genetik testleri belirlemek için genetik danışmanlık almanız uygun olur” dedi.

meme-kanseri-1

İŞTE O SORULAR

• Birinci derecede yakınlarınızdan (anne, kız kardeş, kız çocuk) ikisinde meme kanseri var ve bunlardan birine 50 yaşından önce meme kanseri tanısı konuldu mu?

• Birinci veya ikinci derece yakınlarınızdan (büyükanne, hala, teyze) üç veya daha fazlasında, tanı konulan yaştan bağımsız olarak, meme kanseri var mı?

• Ailenizde, hem meme hem yumurtalık kanseri olan birinci ve ikinci derece yakınlarınız var mı?

• Ailenizde yaştan bağımsız olarak yumurtalık kanseri olan birinci ve ikinci derece yakınlarınız var mı?

• Birinci derece yakınınızın iki memesinde birden kanser var mı?

• Ailenizde bir erkekte meme kanseri var mı?

• Ailenizde pankreas, kolon ve tiroit kanserleri anlamlı ölçüde yaygın mı?

Günümüzde meme kanseri dahil bazı kanser türlerinde gelişimine yatkınlığın, ailelerden getirilen bir özellik olduğunu ve bunun yatkınlık olarak tanımlandığını belirten Prof. Dr. Tükün, meme kanseri başta olmak üzere bazı kanser türleri için ise bu yatkınlıkların test edilebilir olduğuna dikkat çekerek şu bilgileri verdi:

GENETİK TARAMA

Meme kanserine yatkınlık yaratan mutasyonlar başlıca BRCA1 ve BRCA2 genlerindedir. Bunun yanı sıra TP53, PTEN, STK11/LKB1, CDH1, CHEK2, ATM, MLH1, MSH2 genlerindeki mutasyonlar da meme ve/ veya yumurtalık kanserine yatkınlık yaratabilirler.

BRCA NE DEMEK?

BRCA İngilizce “Breast Cancer Susceptibility” yani “Göğüs Kanseri Duyarlılık” kelimelerinin baş harflerinden oluşturulmuş bir kısaltmadır.

meme-kanseri-2

BRCA1 ve BRCA2 genleri:
Normal hücrelerde bu genler DNA’nın stabilitesini sağlayıp, kontrolsüz hücre büyümesini engellemeye yardımcı olurlar. Bu nedenle tümör baskılayıcı genlerdir. Bu genlerdeki tehlikeli mutasyonlar, genlerin bu fonksiyonunu baskılayarak kalıtımsal meme ve yumurtalık kanseri gelişimi yatkınlığını arttırır.

Eğer bir kadın BRCA1 veya BRCA2 geninde tehlikeli bir mutasyon taşıyorsa, bu bireyin hayatı boyunca meme ve/veya yumurtalık kanseri geliştirme riski büyük ölçüde artmıştır. Hayat boyu risk hesaplamalarına göre genel nüfusta bir kadının hayat boyu meme kanserine yakalanma riski yüzde 12 iken, tehlikeli BRCA1 veya BRCA2 geni mutasyonları taşıyan bir kadın için bu risk yüzde 60-80 civarındadır. Bu da en düşük ihtimalle beş kat artmış bir riske işaret etmektedir.
Benzer şekilde hayat boyu risk hesaplamalarına göre genel nüfusta bir kadının hayat boyu yumurtalık kanserine yakalanma riski yüzde 1,4 iken, tehlikeli BRCA1 veya BRCA2 geni mutasyonları taşıyan bir kadın için bu risk yüzde 15-40 dolaylarına çıkmaktadır.

MEME KANSERİNDE DEĞİŞTİRİLEMEYEN RİSK FAKTÖRLERİ

• Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere göre 100 kat fazla görülür.

• Yaş: Meme kanserlerinin yüzde 80’i menopoz sonrası dönemde görülür. Üçte ikisi 55 yaş üzeridir.

• Kalıtsal meme kanseri

• Ailede meme kanseri öyküsü: Meme kanseri olanlarda yüzde 20-30 aile öyküsü bulunmaktadır.

•Kişinin kendisinin bir memesinde daha önce kanser saptanması: Diğer memede kanser riskini 3-4 kat arttırır.

• Irk ve etnik faktörler: Beyazlarda risk biraz daha fazladır.

• Dens (Fibroglandular dokudan zengin) meme dokusunda risk fazladır.

• Göğüs bölgesine radyoterapi öyküsü: Daha önce çocukluk veya gençlik döneminde göğüs bölgesinde radyasyon tedavisi görmüş olanlarda meme kanseri riski belirgin olarak artmıştır.

• Çocuk sahibi olmamak veya geç yaşta çocuk sahibi olmak

• Çocuk emzirmemek

• Erken menarş veya geç menopoz