Katıldığım birçok toplantıda “Ekonomi mi siyaseti, yoksa siyaset mi ekonomiyi daha çok etkiler” konusu tartışılmıştır. Çoğunluk, ekonominin siyaseti belirlediği kanaatinde iken ben, siyasetin ekonomiyi daha çok etkilediğini savunmuşumdur. Sürekli cari açık veren ve kabaca 500 milyar dolara yaklaşan net dış borç stokunun yüzde 40’ını her sene yenilemek zorunda olan Türkiye bir “mali kriz fay hattı” üzerindedir. Ama işin içine siyaset girmediği sürece bu yıl deprem beklemiyordum. Lakin işin içine “siyaset” girdi. Piyasamız allak bullak oldu... Türk ekonomisinde köklü bir düzeltme gerekiyordu. Özetle: “İhracatı teşvik ve ithalatı frenlemek” için döviz fiyatlarının, enflasyondan fazla artmasını sağlamak lazımdı. Bu ihtiyacı hükümet de görmüş ve “yüksek faiz-düşük kur” uygulamasından vazgeçip “düşük faiz-yüksek kur” yoluna geçmişti. Uygulanan rejim icabı, eskiden yapıldığı gibi, döviz fiyatlarını baskılamak için faiz yükseltme silahı kullanılmıyordu. Nitekim döviz fiyatları önemli oranda artmıştı. Ama bu yapısal dönüşümün bir bedeli olacaktı. İlk gerilim, çıkışta para kaybetmek istemeyen sıcak para yatırımcısının “Enflasyonu kontrol etmek istiyorsan, döviz fiyatlarını yüksek faizle baskıla” önerisini reddedip “Yüksek faiz enflasyonun sebebidir” diyen hükümet arasında çıktı.

HALK, DEVALÜASYONUN ACISINI BİR SÜRE SONRA HİSSEDER

“Dış-borç-kolik” bir ülkede (Türkiye diye okuyun) iktisadi kriz, döviz girişleri durunca başlar. Aynen bünyesi alkole alışmış bağımlının alkol alamayınca krize girmesi gibi, her ay belli miktar taze dolar girişi sağlayamayan Türkiye, kasılmaya ve titremeye başlıyor. Bu arazlar önce işadamları ve bankacılarda ortaya çıkar. Çünkü onlar, döviz borçlusudur. Sıradan vatandaşın döviz krizinden etkilenmesi fiyatlar artmaya başlayınca başlayacaktır. Ülkemizde “Yüzde 10 devalüasyon enflasyonu yüzde 1.5 artırır” gibi bir söylem vardır. Bu oran, geçmişte belli zamanlarda belli şartlar altında yapılan gözlemlerden türetilmiştir. Kanaatim, bu geçiş oranının bugünkü şartlar altında daha yüksek olacağıdır.

FIRTINA DİNDİ Mİ?

Yurtiçinde alınan bazı teknik önlemler sayesinde, fahiş şekilde artan döviz fiyatları biraz geriledi. Esas olarak “dış siyasette bozuk olan ilişkiler rayına oturunca” döviz fiyatları istikrara kavuşacak, hatta düşecektir. Daha sonra “enflasyon ile devalüasyonun karşılıklı geçişliliği” kadar fiyatta yükselmeler başlayacaktır. Fiyatların nereye gidebileceği konusunda bir örnek vereyim. Akaryakıta son yapılan zamlardan sonra İstanbul’da benzinin litre fiyatı 6.80 TL ve mazotunki 6.20 TL oldu. Bunlar güncel Euro fiyatına bölünürse bizdeki fiyatların kabaca 1 Euro dolayında olduğu anlaşılır. Türkiye’de geçmişte olduğu gibi, benzin ve mazot Avrupa ortalama fiyatına yakın satılacaksa, litre fiyatlarının bugünlerde 10 TL dolayında olması gerekir. Bırakın 10 lirayı, güncel akaryakıt fiyatlarının bile önümüzdeki günlerde zincirleme bir fiyat artışına sebep olması kaçınılmazdır. Millet olarak döviz fiyat artışıyla mücadelede başarı şansımız reel gelirimizin düşmesi karşısında yapacağımız fedakarlıkla doğru orantılıdır. Aksi takdirde oluşacak “fiyat-ücret” sarmalı enflasyonu patlatır.

Son söz: Ben, bana dokunmayan mücadeleyi severim.

plusbanner2x