Aralık ayının sonuna gelmesine rağmen yağışların az seviyede kalması ve barajlardaki suyun son 10 yılın en alt seviyeye inmesi nedeniyle yağmur bombasının atılması konuşulmaya başlandı.

YAĞMUR BOMBASI NEDİR?

Yüzyıllar boyunca insanoğlu, su kaynaklarını artırmak, şiddetli hava olaylarının etkisini azaltmak için hava ve iklimi değiştirmenin yollarını araştırmıştır. Hava modifikasyonuna ilişkin modern teknoloji 1940'lı yılların sonunda gümüş iyodun, bulut damlacıklarının buz kristallerine dönüştürülmesinde kullanılmasıyla ortaya çıkmıştır.

Temeli, yağışa uygun sıcaklıkta olan bulutlara yoğunlaşma çekirdeklerini dışarıdan suni olarak vermektir.

Günümüzde birtakım ülkeler enerji talebini karşılamak, dünya üzerindeki kurak ve yarı kurak bölgelerde azalan su kaynaklarını tekrar zenginleştirmek, varolan kaynakların seviyesini artırmak için yüzden fazla hava modifikasyon projesi yürütmektedir. Bulut tohumlama yöntemi 1960’lı yıllardan itibaren ABD'de geliştirilmiş ve günümüze kadar uygulanmaya devam edilmiştir.

Yağmur bombası yöntemi ülkemizde ilk olarak 1990 yılında İstanbul'da İSKİ tarafından uygulanmıştır. Farklı zaman dilimlerinde İstanbul Ankara ve İzmir'de de kısa süreli olarak aynı yöntemden faydalanılmıştır.

Dünyada 24 ülke bulut tohumlama yöntemini daha fazla yağış sağlamak için kullanmaktadır.

YAĞMUR BOMBASI NASIL OLUŞUR?

Yağmur iki şekilde oluşur:

* Bulut katmanlarının çarpışması,

* Buharların 0 oC altında aşırı soğur ve buz kristalleri çekirdekleşmesi.

Yapay yağmur (yağmur bombası)

Bulutlar CO2, AgI veya çöl kumu vs ile buza çekirdeklenir.

Atmosfer sıcaklığına bağlı: kar, sulu kar, yağmur.

Yağışın oluşabilmesi için öncelikle bulutun olması gerekir. Bulut yeterince soğuduktan sonra havada doğal olarak bulunan ve yoğunlaşma çekirdeği adı verilen zerreciklerin üzerinde su birikmeye başlar. Büyüyen damlalar yerçekimine karşı koyamayarak yere doğru düşmeye başlarlar. Yoğuşmanın başlaması için yeterince soğumasına rağmen ortamda yoğunlaşma çekirdekleri yoksa yağış oluşmaz. Suni yağışta bulutlara buz parçacıkları vererek yağış oluşturulmaya çalışılır. Bulut tohumlamada; amonyum nitrat, kadmiyum iyodür, bakır sülfür, kurşun iyodür, CO2 buzu ve gümüş iyodür kullanılabilir.

Bulut tohumlamada dikkat edilmez ise olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir: dolunun artması veya yağışın azalması gibi. Uygulama sırasında; rüzgar durumu, hava şartları, havanın yükselme hızı, soğumuş su damlacıkları, damlacıkların birleşerek büyüme özellikleri, çekirdek konsantrasyonu özellikleri göz önüne alınır. Tohumlamadan 15 dakika ile 1 saat içinde yağış alınabilir. Genellikle yaz mevsimindeki kümülüs bulutları ile kışın görülen alçak bulutlar suni yağış için uygundur.

Bir yamaçtan yükselmekte olan orografik bulutlarda bulut tohumlamanın yağış artışına neden olduğu tespit edilmiştir. Stratiform bulutları ise ince bulutlar oldukları için tohumlama ile yağış bırakır ve yok olarak yerlerini açık havaya bırakırlar.

Tohumlama işlemi birkaç türlü yapılır. Genelde uçaklar, yerden havaya atılan roketler ve jeneratörler kullanılır. Jenaratörler yerden havaya yoğunlaşma zerreciklerini pskürtürler. Bulut tohumlamanın yağışı %5 ile %20 arasında artırdığı görülmüştür. Türkiye'de bulut tohumlamaya itiraz eden bilim adamları da mevcuttur.

[old_news_related_template title="Barajlar dip yaptı, Bursa'nın 50-60 günlük suyu kaldı" desc="İYİ Parti Bursa il Teşkilatı, kentin içme suyunu karşılayan Doğancı ve Nilüfer barajlarını inceledi. İYİ Parti Bursa Milletvekili TBMM Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu, ülke genelinde yaşanan kuraklığa dikkat çekerek, Bursa'nın 50-60 günlük içme suyunun kaldığını söyledi." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2020/12/30/iecrop/53daa302-e901-4e81-9c0e-eea192134908-w_16_9_1609314773.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/barajlar-dip-yapti-bursanin-50-60-gunluk-suyu-kaldi-6189429/"]