Başvuruların ekim sonuna kadar süreceği, inşaatların ise yılbaşında başlayacağı projede, gerek konut fiyatları gerekse arsa fiyatları ve bunların aylık ödemeleri, piyasa fiyatlarının oldukça altında olmasıyla dikkat çekiyor.
Merkez Bankası verilerine göre, ülke genelindeki satılık evlerin ortalama fiyatı haziran itibarıyla 1,3 milyon TL'yi aşmış durumda. Ancak söz konusu projede, konutların maliyeti üzerinden yüzde 40 indirimle satılacak 2+1 evlerin fiyatı 608 bin TL, 3+1 dairelerin fiyatı ise 851 bin TL olacak.
Bu kez talebi değil, arzı artıracak bir proje sunulduğu için piyasadaki fiyatları dengeleyebileceği belirtiliyor.
Ancak uzmanların ilk dikkat çektiği konulardan biri, bu projenin finansmanının nasıl sağlanacağı; 2023 bütçesinden sağlanacaksa bunun vatandaşa geri dönüşünün nasıl olacağı... Bir diğer soru işareti de, yılda ortalama 500-600 bin konut üretilen Türkiye'de, 250 bin konutun inşaatına bir anda nasıl başlanacağı konusu.
VATANDAŞA VERGİ ZAMLARI OLARAK DÖNEBİLİR
Vatandaşın vereceği peşinatların ve ödeyeceği aylık 2 bin 280 TL ila 3 bin 187 TL'lik taksitlerin inşaatların finansmanını sağlamaya yetmeyeceği, bunun 2023 bütçesine yansıtılarak vatandaşa yeni bir vergi zammı olarak dönmesi ihtimali üzerinde duruluyor.
Sosyal konut projesinin ilk olarak 362 milyar TL'lik yatırımla hayata geçirileceği belirtilmiş; dünkü son açıklamada ise projenin yaklaşık 900 milyar TL'lik yatırım değerine sahip olduğu belirtilmişti.
Sozcu.com.tr'ye konuşan bir gayrimenkul değerleme uzmanı, "Yatırım değerine ilişkin verilen rakamlar farklılık gösterdi. Son açıklanan 900 milyar TL üzerinden ele alırsak, ilk etaptaki 250 bin konut için 20 milyar dolarlık finansman gerekecek. Bildiğimiz kadarıyla bu yılki bütçede bu kaynak yok" dedi ve "Ödenecek peşinatlar ve aylık taksitlerle de bu binalar yapılamaz. Demek ki kamu bütçesinden finanse edilecek" diye konuştu.
Bu finansmanın nasıl sağlanacağını soran gayrimenkul değerleme uzmanı, "Vergiler kanalıyla mı? O zaman bunun topluma geri dönüşü olacaktır. Ancak, üst gelir ve servet sahibi insanlardan vergi kanalıyla alınıp, düşük gelirli kesimler için finansman sağlanırsa da bunu da pozitif bulurum" ifadelerine yer verdi.
'İNŞAAT MALZEMESİ FİYATLARINI ETKİLER' ENDİŞESİ
Müteahhitlerin dikkat çektiği soru işaretlerinden biri ise, 250 bin konuta bir anda nasıl başlanacağı...
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yılbaşında inşaatına başlanacak projede ilk etap konutlarını 2 yılda bitirmeyi hedeflediklerini söylemişti.
"Türkiye'de yıllık 500 bin konut üretiliyor. Bir anda 250 bin konutun inşaatına başlanamaz. Çünkü bu bir kapasite meselesi" diyen bir müteahhit, sozcu.com.tr'ye yaptığı açıklamada şöyle dedi:
"Bunun hafriyatını yapacak, o kadar temel kazacak kamyon ve o kadar inşaat malzemesi bulamazsınız. Bu kez inşaat maliyetlerine ciddi bir talep yaratacağınız için malzeme fiyatları da katlanır."
'TOKİ ZATEN YAPIYORDU'
Sozcu.com.tr'ye konuşan bir başka gayrimenkul değerleme uzmanı ise, ocak ayından itibaren her ay 10 bin binanın inşaatına başlanacağını tahmin ettiğini belirtti ve şöyle devam etti:
"İnşaatın aylara yayılacağını düşünüyorum. Muhtemelen bir yılda 120 bin binanın, iki yılda ise 250 bin binanın inşaatı başlamış olur. 48 ayda teslim edilir.
O yüzden 250 bin konuta ocak ayında başlanacak, iki yıl sonra ocak ayında teslim edilecek gibi düşünmemek lazım.
TOKİ zaten normal performansında ayda 5 bin konut yapıyordu. Bir yılda inşa ettiği bina sayısı 50-60 bini buluyordu. Bu, iki katına çıkmış olacak. Ayda 10 bin, yılda 120 bin konut inşa etmiş olacak."
YOKSULLUK SINIRININ ALTINDA YAŞAYANLAR BAŞVURABİLİYOR
Projede dikkat çeken noktalardan biri de, başvurabilmek için en fazla 18 bin TL aylık gelire sahip olunmasının istenmesi.
Kampanyaya İstanbul'da hane geliri 18 bin liranın, diğer illerde 16 bin liranın altında olan vatandaşlar başvurabilecek.
Türk-İş'in son açıkladığı verilere göre ise, yoksulluk sınırı 22 bin 442 TL'ye yükselmişti.
Bu da, yoksulluk sınırının altında yaşayan ailelerin, mevcut kira, barınma bedellerine aylık 2-3 bin TL daha eklenmesi demek. Temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan bu aileleri, piyasanın çok altında olan bu aylık taksitlerin dahi zorlayabileceği belirtiliyor.
'YÜZDE 10 PEŞİNATI ÖDEMEK PEK ÇOK HANE İÇİN KOLAY DEĞİL'
Konu ile ilgili sozcu.com.tr'ye değerlendirmelerde bulunan İktisatçı Cem Oyvat ise, "Sosyal konut projesine yönelik haklı pek çok eleştiri var. Pek çok hanenin bahsi geçen yüzde 10
peşinatı ödemesi kolay değil. Konutların İstanbul'da yapılacağı yerler de, şehrin merkezinden
uzak" değerlendirmesinde bulundu.
Ancak sosyal konut projesinin gerekli bir proje olduğunu, çünkü son dönemde inşaat maliyetlerindeki artışın konut arzını ciddi şekilde azalttığını söyleyen Oyvat, "Bu durum konut fiyatlarına da yansıdı. İkamet amaçlı binaların maliyetleri bir yılda yüzde 110.1 arttı ve son 4 yılda yaklaşık 4 katına çıktı" dedi.
'ASIL ÇÖZÜMÜ, KUR-ENFLASYON SARMALINA ÇÖZÜM BULMAK'
"Fakat konut fiyatlarını son dönemde zıplatan esas faktörün, kur şokları olduğunu
unutmayalım" diyen Oyvat, şöyle devam etti:
"Hem inşaat maliyetleri, hem de konut fiyatları; en çok da faiz indirimlerinin başladığı ve indirimlerin kuru yukarı çektiği Eylül 2021’den itibaren arttı.
Üstelik bir taraftan TL’nin değer kaybı, diğer taraftan düşük faiz, öteki taraftan dolardaki artış ve KKM ile varlıklı kesimin servetinin büyütülmesi; varlıklı kesimin ve yabancıların konut talebini artıran faktörler oldu.
Dolayısıyla kur-enflasyon sarmalına bir çözüm bulmadan, konut fiyatlarındaki artışı durdurmamız kolay olmayacak.
Tabii batıda olduğu gibi, Türkiye’de de konut sahibi nüfusun azalması ve konut sahipliğinin
yüksek gelirli kesimlerin elinde yoğunlaşması eğilimi var.
Bu eğilime karşı da, konutu kârlı bir yatırım aracı olmaktan çıkaracak politikalar izlenmesi gerekiyor. Çünkü barınma öncelikle temel bir ihtiyaç. İki konutun üzerinde konutu olanlardan yüksek miktarda servet vergisi alınması, bu amaca yönelik bir politika olabilir."
'FİYATLARA DENGE GETİREBİLİR'
Peki söz konusu proje, TCMB verilerine göre son bir yılda yüzde 160,6 artan konut fiyatlarını nasıl etkiler?
Sozcu.com.tr'ye konuşan Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Celal Erdoğdu, projenin, konut ve kira bedellerinin ciddi artmasının nedenlerinden biri olan arz sorunu açısından faydalı olacağını söyledi.
Erdoğdu, "Projenin piyasa fiyatlarına çok etkisi olmayacaktır ama arz tarafındaki sıkıntıya destek olacağı için fiyatlara da denge getirir. En azından hızlı bir artışın önüne geçer" değerlendirmesinde bulundu.
'PİYASADAKİ SIKIŞIKLIĞI ÇÖZEBİLECEK BİR PROJE'
Sozcu.com.tr’ye konuşan İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkanı Nizamettin Aşa ise, sosyal konut projesinin piyasadaki sıkışıklığı ve arz yokluğunu azaltmak için kendilerinin sunduğu bir çözüm önerisi olduğunu; bu yüzden de açıklanmasından memnuniyet duyduklarını dile getirdi.
Aşa, "Talebi bir müddet azaltıp, arzı artıracak olması olumlu bir gelişme. İlk etapta 250 bin konuttan bahsediliyor. Bu kadar talebin beklemeye geçmesinin fiyatlar üzerinde de olumlu yansımaları olacaktır" değerlendirmesini yaptı.
[old_news_related_template title="İşte sosyal konut yapılacak şehirler" desc="Sosyal konutun projesinin ilk etabında konut yapılacak bölge ve illere göre sayıları belli oldu" image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2022/09/14/iecrop/toki2_16_9_1576559444_16_9_1659343782_16_9_1663142831.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2022/emlak/iste-sosyal-konut-yapilacak-sehirler-7362978/"]
[old_news_related_template title="TOKİ'nin sosyal konut projesinden Kanal İstanbul çıktı" desc="CHP’li İBB Meclis Üyesi Nadir Ataman, İstanbul’da yapılacak 50 bin sosyal konutun 20 bininin Kanal İstanbul’un etrafında kurulacak Yenişehir sınırları içinde olduğunu açıkladı. Ataman “TOKİ, tapuda tarla olan yerlere başvuru alıyor. Maketten konut satışı duyduk da tarladan konut satışını da ilk defa duyuyoruz” diye tepki gösterdi." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2022/09/14/iecrop/7eb7ff30-64b1-40ed-bc13-914c4a37ee76_16_9_1663143716.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2022/emlak/tokinin-sosyal-konut-projesinden-kanal-istanbul-cikti-7363035/"]
[old_news_related_template title="Erdoğan sosyal konut projesinin detaylarını açıkladı" desc="500 bin konut ve 250 bin konutluk arsa ve 50 bin iş yerinden oluşacak projenin detayları açıklandı. İşte 2+1 ve 3+1 daire fiyatları ile arsa ve iş yeri fiyatlarının detayları..." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2022/09/13/iecrop/aa-20220913-28886174-28886161-cumhuriyet_tarihinin_en_buyuk_sosyal_konut_projesinin_tanitim_toreni_16_9_1663071128.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/erdogan-sosyal-konut-projesinin-detaylarini-acikladi-7361643/"]
[old_news_related_template title="Naci Görür'den sosyal konut uyarısı: Kesinlikle İstanbul’da uygulanmamalı" desc="Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan'ın duyurduğu sosyal konut projesini değerlendiren Prof. Dr. Naci Görür, deprem riskine dikkat çekerek 'Bu proje kesinlikle İstanbul’da uygulanmamalıdır' görüşünü paylaştı." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2022/09/13/iecrop/naci-gorur-1_16_9_1663085144.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/naci-gorurden-sosyal-konut-uyarisi-kesinlikle-istanbulda-uygulanmamali-7362245/"]
