S-400 inadı Türkiye’yi ne hale getirdi?

2015’te Suriye sınırında Rus Su-24’ün düşürülmesiyle başlayan kriz, paketini bile açamadığımız S-400’ler, F-16’ların kaybı ve F-35 projesinden dışlanmayla sonuçlandı.

1.25 milyar dolar ödediğimiz F-35’lerin ortak üretiminden atılıp, son olarak fahiş fiyata Eurofighter almak zorunda kaldık. İngiliz işçisinin 10 yıllık geleceğini garantiye aldık.

Su-24 uçağı düşürüldü

24 Kasım 2015’te Suriye sınırında Türk F-16’ları bir Rus Su-24 uçağını düşürdü. Ankara uçağın birkaç saniye Türk hava sahasını ihlal ettiğini ve uyarılara yanıt vermeyince vurulduğunu açıkladı. Olay Rusya’da büyük tepkiyle karşılandı; Putin durumu “sırtımızdan bıçaklandık” olarak niteledi. Askeri ve ticari ilişkileri askıya aldı. Türk büyükelçiliği taşlandı.

Pilotun cenazesinin iadesi 

Erdoğan, Rusya’dan olay nedeniyle özür diledi. 27 Kasım 2015’te, düşürülen uçağın pilotu Oleg Peşkov’un cenazesi Türkmenlerden alınarak Hatay’a getirildi ve Ankara’ya nakledildi. Ankara’da düzenlenen askeri tören ve kilise dualarının ardından cenaze 30 Kasım 2015’te resmi törenle Rusya’ya gönderildi. 

Rusya ile S-400 anlaşması 

Türkiye’nin, Suriye’nin kuzeyinde PKK uzantısı YPG’ye yönelik Barış Pınarı operasyonu sonrası, İspanya hariç 4 ülke Patriot ve SAMP-T füzelerini ülkemizden geri çekti. Türkiye’nin füze ihtiyacı doğdu. ABD’den Patriot almak pahalı bulundu. Aralık 2017’de Türkiye ile Rusya S-400 hava savunma sistemi alımı için anlaşma imzaladı.

2.5 milyar dolar ödedik

Ankara bunu, Rus uçağının düşürülmesinin ardından donan ilişkileri düzelebilecek bir fırsat olarak da gördü. 2 milyar 500 milyon dolara satın alınan 2 adet 36 bataryalı S-400 sistemi 12 Temmuz 2019’da Ankara’ya ulaştı. Mürted Üssü’ne taşındı. Bu adım NATO içinde sert tepkilere yol açtı. Türkiye, S-400’lerin montajını salgın bahanesiyle erteledi.

F-35’TEN çıkarılma 

Pentagon 2019’da F-35 teslimini askıya aldı. 2021’de  Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Türkiye’nin 1.25 milyar dolar ödeyip sahip olduğu 6 adet F-35A uçağı teslim edilmedi. 2020 Aralık’ında ABD’nin “hasım” ülkelere uyguladığı CAATSA yaptırımları devreye girdi. Ödediğimiz 3.75 milyar dolarlık savunma yatırımı ne S-400’ler ne de F-35’ler için aktif kullanıma geçebildi.

İdlib saldırısı: 34 şehit 

27 Şubat 2020’de Suriye’nin İdlib bölgesindeki Balyun köyünde Türk konvoyuna saldırı düzenlendi. TSK, Rus askeri yetkililere Türk askerlerinin saldırıya maruz kaldığını haber vermesine rağmen hava saldırısı devam etti. 34 Türk askeri şehit oldu. Olay yerine yaralıları almak üzere Hatay’dan giden ambulanslar da aynı savaş uçaklarınca vuruldu.

“bekletilme” krizi

5 Mart 2020’de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve üst düzey Türk heyeti İdlib konusunu görüşmek için Moskova’ya gitti. Rus devlet televizyonu, Erdoğan’ın heyetini Kremlin kapısında yaklaşık iki dakika beklettiği görüntüler yayınladı. Erdoğan ise dönüşte bu iddiaları ‘medyatik manipülasyon’ diyerek yalanlayıp “hiçbir kasıt olmadığını” savundu.

Trump’la zirveden ses yok

İlerleyen yıllarda Türkiye’nin hava savunma ihtiyacı arttı. Yaşar Güler’in ifadesiyle “40 adet F-16 uçağı için 1.4 milyar dolarlık ön ödeme yapıldı. 79 F-16’nın ise acilen modernize edilmesi gerekiyordu. Ayrıca ABD tarafına 40 adet F-35 almak istediğimizi de bildirdik.” Konu Erdoğan’ın 25 Eylül’de Trump’la Beyaz saray’daki görüşmesinde de gündeme geldi. Ama Kongre’den 1 aydır olumlu sinyal çıkmadı. 

Bu paraya 120 uçak alırdık

Yaşlanan F-16 filosunu yenilemek isteyen Ankara, İngiltere ile 20 yeni Eurofighter Typhoon için 8 milyar sterlinlik (İngilizlerin resmi açıklaması 10.7 milyar dolar) anlaşma imzaladı. Oysa 2005’te Eurofighter konsorsiyumu Türkiye’ye 40, 80 ve 120 uçaklık üç ayrı paket önermişti. 40 uçak 3.2 milyar $, 80 uçak 6 milyar dolar, 120 uçak ise 9 milyar dolar’a teslim edilecekti. Yani o gün 120 uçağa ödenmeyen para, bugün 20 uçağa fazlasıyla ödenmiş oldu.

Yabancı basın ne yazdı:

“Anlaşma masada ama demokrasi masanın altında”