ÖTV zammının ardından sigara fiyatlarına zam geldiği haberleri dolaşmıştı ama bu haberler yalanlandı. Ancak Maliye’nin önümüzdeki günlerde, yeni bir düzenleme yapmaması halinde, zam kaçınılmaz görülüyor. Sigara vergisinde maktu oran ağırlığı artırılmaya devam ederse, sigaraya zam ve enflasyonu artırıcı etkisi, önlenemese de azaltılabilir.
2025 yılı itibarıyla sigara ve alkollü içkilere uygulanan ÖTV oranı, geçen 6 ayın üretici fiyat artışı kadar, yani yüzde 7.56 oranında artırıldı. Bu artışın, sigara ve alkol fiyatlarını yükseltmesi doğaldı. Daha önce, Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği (TBYD) Başkanı Erol Dündar, sigara fiyatlarının 4 ila 5 TL arasında artabileceğini açıklamıştı. Dün piyasadaki sigaraya zam haberleri üzerine X’den mesaj yayımlayan Dündar, “Piyasada sigaraya zam geldiğine dair bir liste dolaşıyor. Sigaraya henüz zam gelmedi. Yayınlanan liste sahtedir, itibar etmeyin” dedi.
Bunun üzerine araştırdığımızda sigara fiyatlarına zam gelmediğini ama önümüzdeki günlerde zam ihtiyacı olduğunu öğrendik. Buna karşılık Maliye ve Hazine Bakanlığı’nın önümüzdeki günlerde sigara vergi oranları konusunda bir düzenleme yapması halinde, zammın yapılmayabileceği belirtildi.
Vergi oranlarında değişiklik derken, Hazine’nin vergi gelirlerinde azalma yaratacak bir düzenlemeden söz etmiyoruz. Geçen yıl Maliye ve Hazine Bakanı Şimşek, sigaradaki vergi ağırlıklarıyla oynayarak, hem düşük zam, hem de sigara vergisinde önemli tahsilat artışı gerçekleştirmişti.
ENFLASYON HEDEFİ İÇİN
29 Aralık’ta Şanlıurfa’da düzenlenen GAP Eylem Planı toplantısı sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2024’te olduğu gibi 2025’te de yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar konusunda maksimum hassasiyeti göstereceklerini söylemişti. Bakan Şimşek, yönetilen yönlendirilen fiyatlarda akaryakıtın ardından tütün ürünlerindeki artışın da enflasyon hedefi açısından önemine değinerek “Bu iki konuda da enflasyon hedefini tehlikeye atmayacak bir yaklaşım içerisinde olacağız.” demişti. Bunun ardından akaryakıt ÖTV’sindeki artış yüzde 6 ile sınırlandırılmış ama tütün ürünleri ÖTV artışında değişiklik yapılmamıştı.
Türkiye’de sigara vergi sistemi, fiyata bağlı vergi unsuru olan nispi vergi ve dolayısıyla mali çarpanın yüksek olması sebebiyle, önemli bir enflasyonist etki yaratıyor. Geçen yıl mali çarpanın düşürülüp enflasyon etkisinin kısıtlanması yönünde olumlu adımlar atıldığı belirtilirken, bununla birlikte vergi gelirleri artırılırken, enflasyon etkisinin sınırlandırıldığı kaydedildi. Sigara fiyatları artışı enflasyonun altında kalırken, sigara vergi tahsilatı yüzde 79 arttı.
Uzmanlar geçen yılki düzeltmelere rağmen mevcut durumun hâlâ ideal vergi yapısından uzak olduğunu, bizde sigaraya uygulanan nispi vergi yüzde 53.5 ve mali çarpan 4.4 iken, AB ülkelerinde nispi vergi ortalamasının yüzde 7, mali çarpan ortalamasının ise yaklaşık 2 seviyesinde olduğunu belirtiyorlar.
Özetle; maktuyu artırıp nispiyi azaltan bir vergi değişikliği yapılırsa, vergi gelirini azaltmadan, sigaraya önemli bir zam ihtiyacı kalmayabilir. Düzenleme olmazsa yakın süre içinde sigaraya zam kaçınılmaz olacak.
