ANKARA/SÖZCÜ

CHP Haziran ayındaki seçimler öncesi Diyarbakır başta olmak üzere Güneydoğu'daki HDP ve AKP egemenliğini yıkmak için çok önemli bir girişimde bulundu. 26 yıl önce Paris'teki Kürt konferansına katıldığı için o zamanki partisi SHP'den ihraç edilen Diyarbakır milletvekili Ağa Salih Sümer, 26 yıl sonra CHP’ye döndü ve Diyarbakır’dan yeniden milletvekili adayı oldu. Siyasal Kürt hareketinin önemli isimlerinden olan Sümer'in adaylığının CHP'nin bölgedeki oylarını büyük oranda artıracağı düşünülüyor.

İşte 26 yıllık, Salih Sümer odaklı bölgedeki dengelerin hikayesi...

Kürt konferansı ve ihraçlar Türk siyasi hayatının da dönüm noktasıydı. SHP'den 7 milletvekili 1989 yılında ihraç edildi. İlk Kürt partisi HEP bu aşamada kuruldu ve bugünlere gelindi.

SHP'DEN KOPAN VEKİLLER HEP'İ KURDU

Ekim 1989’da Paris’te düzenlenen Kürt konferansına katılan SHP’li yedi Kürt milletvekili SHP’den ihraç edilince, hem meclisteki parti grubundan hem de Güneydoğu illerindeki parti örgütlerinden istifalar başladı. Sonuçta, 7 Haziran 1990’da, SHP’den istifa eden edenlerin de aralarında bulunduğu 10 milletvekili ilk Kürt Partisi Halkın Emek Partisini kurdu.

MECLİS'TE KÜRTÇE YEMİN DÖNÜM NOKTASI OLDU

1991 yılındaki genel seçime giderken, SHP ile HEP arasındaki anlaşma sonucunda, HEP adayları SHP listelerinden seçime girdiler ve 20 kadarı seçildi. 6 Kasım 1991 günü yapılan yemin töreninde Hatip Dicle ve Leyla Zana Kürtçe yemin edince ortalık karıştı.

Mart 1992’de18 HEP milletvekili SHP’den ayrıldı. 3 Temmuz 1992 günü, HEP’e kapatma davası açıldı. Bu kez DEP kuruldu. Anayasa Mahkemesi, beş ay sonra HEP’i kapattı. 2 Aralık 1993’te, DEP için de kapatma davası açıldı.

2 Mart 1994’te altı DEP’li milletvekilinin dokunulmazlıkları kaldırıldı, aynı gün Hatip Dicle ve Orhan Doğan TBMM kapısında gözaltına alındı. 17 Mart 1994 günü DEP’li milletvekilleri Hatip Dicle, Leyla Zana, Orhan Doğan, Ahmet Türk, Sırrı Sakık ve Mahmut Alınak tutuklandı. Anayasa Mahkemesi’nin DEP’i de kapatma ihtimaline karşı, 1994’de Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) kuruldu. Bu partinin kadroları bugün de HDP olarak yoluna devam ediyor.