İktisatçıların gizli tutkusu “Kıyamet Kehaneti” (Doomsday Prophecy) yapmaktır. Çünkü bir defa kehanetleri doğru çıksa, hayatları boyunca “kâhin” diye anılırlar. Bu sebeple, yaptıkları kıyamet kehanetleri 100 defa yanlış çıksa da, kıyamet kâhinliği yapmaktan vazgeçmezler. Kıyametin iktisatçası, krizdir. İktisadi krizleri tek bir parametre ile ölçmek gerekse “milli gelir” küçülme oranını kullanmak gerekir. İkinci en önemli metrik ise “işsizlik”tir. Nasrettin Hoca’nın kendisine kıyamet nedir diye soran hanımına “sen ölürsen, küçük; ben ölürsem, büyük kıyamet”tir dediği gibi, kıyametler/krizler de boy boydur. Boyun ölçüsü de küçülme ve işsizlik yüzdeleridir. Gelelim benim kehanetime: Çin’de borsanın düşmesi ne “finansal” ne de “iktisadi” bir krizdir. Olsa olsa yaklaşan bir finansal krizin öncü göstergesi olabilirdi. O da zayıf bir ihtimaldir
Çin Borsası, 2015 yılı içinde önce kabaca yüzde 50 yükseldi. Çine yatırım yapan “beyaz insanlar” bayram etti. Yılın ikinci yarısında, yükseldiği kadar hatta daha fazla düştü. Yüksekken, Çin borsasından çıkamayan, daha da kötüsü bu borsaya fiyatlar yükselmişken girenler perişan oldu. Onlar için bu, büyük kıyametti. Ama dünya için bu olay küçük kıyametti.

ÇİN EKONOMİSİ “DEVLETÇİ”DİR, AMERİKA’YA BENZEMEZ


Çin ekonomisi fıtraten devletçidir. Böyle olduğundan, devlet, derhal olaya el koydu. Yangının reel sektöre sıçramasına izin vermedi. Daha da önemlisi Çin parası, dolar gibi küresel bir para birimi olmadığı için, Çin’deki finansal krizler, dünyanın diğer mali piyasalarına pek bulaşmadı. Amerika’da çıkan krizlerin dünyaya hızla yayılmasının sebebi, Amerikan Doları gibi “hem faydalı, hem de zararlı” mikropları taşıyan küresel bir para biriminin dünya piyasalarında çok yaygın kullanılmasıdır.

Orta Vadeli Plan: Ne anlatan ne dinleyen inandı!


Kendimi zorlayarak, Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in 2016-2018 arası OVP (Orta Vadeli Plan) sunumunu TV’den izledim. Şimşek, çok yorgun görünüyordu. Yüzünde, hiçbir zaman eksik etmediği tebessümden eser yoktu. Amerika’dan yeni geldiği için olsa gerek, vücut zaman saati, yerel saat dilimine uyum gösterememişti sanıyorum. Üstelik millete moral vermek için birbiriyle tutarsız hedeflerle dolu bir program açıklama gibi tatsız bir görev üstlenmişti. Onun yerinde olmadığıma sevindim. Herhalde o da benim yerimde olmadığı için çok gururludur.

TAHTERAVALLİNİN İKİ UCU AYNI ANDA NASIL KALKAR


İktisadın temeli, ödünleşmedir. Mesela, tasarruf artsın isteniyorsa, tüketim azalmalıdır. Türk ekonomisinin bir süredir karşı karşıya kaldığı temel ödünleşme “iç açık ile dış açık” arasında seçim yapmaktır. “Designed By Babacan” AKP ekonomi modelinin ana fikri “özel sektör eliyle yurtdışından borçlanarak, kamunun yurtiçinden borçlanmasını azaltmaktır“. Bu politikanın bir amacı da devalüasyonu frenleyerek enflasyonu düşürmekti. Yeni OVP, hem dışarıdan borçlanmayı azaltmayı, hem iç borçlanmayı düşürmeyi hem de enflasyonu indirmeyi öngörmektedir. Böylesi zıt çalışan hedefleri eş zamanlı tutturan bir iktisadi politika inşa etmek zordur. Bunun için yapıyı değiştirmek gerekir. Yapısal değişimlerin kaçınılmaz koşulu, en az bir parametrede, mesela enflasyon veya büyümede “önce kötüleşme, sonra iyileşme”yi göze almaktır. Buna da “J eğrisi” (J Curve) kuramı denir. OVP’de bu “J eğrisine” işaret eden bir şey görmedim.
Son söz: İki kuşun arasına ateş eden, ikisini de kaçırır.