Mersin’in Gülnar İlçesi Büyükeceli mevkiinde yapımı sürmekte olan Türkiye’nin ilk ve tek nükleer santrali inşaatı bir takım bilinmezliklerle yol alıyor.

Santralde işler yürüyor yürümesine… Hatta 4. Ve son ünitenin de temeli atıldı ama gelin görün ki gelişmeler insanı hayret ettirecek nitelikte…

Akkuyu Nükleer Santrali’nin en büyük yüklenici firmalarından olan ve henüz bir hafta önce son reaktör olan 4. reaktörün temelini büyük bir törenle atan IC İçtaş firmasının işçilere zorunlu izin vermesi şaşkınlık yarattı…

Önceki sabah bana bu haber geldiğinde hemen araştırmaya başladım.

Firmaya verilen zorunlu izin nedeniyle 7 bin işçi, (Sadece bu şirketin işçileri yoksa santralde başka firmalar da var)  valizlerini alarak memleketlerinin yolunu tutarken, iktidara yakınlığıyla bilinen IC İçtaş firmasının sözleşmesinin feshedileceği yerine başka firmanın getirileceği söyleniyordu.

Aslında başta inanmadım, inanmak istemedim.
Çünkü sözleşmesi feshedileceği söylenen firma henüz bir hafta önce büyük bir törenle 4. Ünitenin temelini atmıştı.

Ancak firmanın 5 Ağustos’a kadar izin verdiği belirtilen işçilerin çoğunluğu bu sabah erken saatlerden itibaren şantiyelerden ayrılmaya başlamıştı. İşçilerin toplu halde ayrılmalarıyla birlikte Büyükeceli kasabasında ve Anamur-Mersin karayolunda hareketlilik yaşanıyordu.
İşçiler kendi aralarında yaptıkları yazışmalarda IC İçtaş firmasının sözleşmesinin lağvedileceğini ve başka bir firmanın geleceğini öne sürdü.

Oysa,  Akkuyu  Nükleer Güç Santrali’nin 4’üncü ve son reaktörünün temeli, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un Genel Müdürü Aleksey Likhachev, Mersin Valisi Ali Hamza Pehlivan, Akkuyu Nükleer Genel Müdürü Anastasia Zoteeva, IC İçtaş İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Fırat Çeçen ile iki ülkenin ve ilgili şirketlerin üst düzey yöneticilerinin katıldığı törenle 21 temmuz 2022 tarihinde atılmıştı.

Yani henüz bir hafta önce…
Fakat ben bunları düşünürken “şak” diye bir açıklama geldi.

Akkuyu İletişim Biriminden yapılan bu açıklamada da belirtildiği gibi, Rus Devlet Şirketi Rosatom tarafından yapımı sürmekte olan Akkuyu Nükleer Santrali’nde 4. ünitenin temelini bir hafta once atan, IC İçtaş İnşaat’ın sözleşmesi feshedildi.

Şöyle deniyordu açıklamada:

*Türkiye'nin ilk nükleer güç santrali Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin (NGS) yapımında yeni bir aşamaya girildi.

*Sahadaki çalışmalar, 1’inci ünitede türbin binası ekipmanının kurulumu ile devreye alınması için yapılacak hazırlıklar üstüne yoğunlaşacaktır. 2, 3 ve 4’üncü ünitelerdeki inşaat ve kurulum operasyonlarında kalitenin sağlanması ve son teslim tarihlerine uygun hareket edilebilmesi için özel sektörün bu inşaat çalışmalarına özgü yeterliliklere sahip olması gerekmektedir.

*Proje yönetimi, buna uygun olarak, Akkuyu NGS Projesi’nde çalışmalarını tamamlayan IC İçtaş İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile sözleşmenin feshedilerek, inşaat işlerinde katılımcıların yapılandırılmasının yeniden düzenlenmesine karar vermiştir.

Açıklamanın devamı ise bir haber diliyle yazılmıştı ve şöyle devam ediyordu:

*Akkuyu Nükleer A.Ş Genel Müdürü Anastasia Zoteeva konuya ilişkin olarak şunları söyledi:
“Akkuyu NGS projesi ilerliyor.

*Proje katılımcılarının yeniden düzenlenmesi, mevcut çalışma aşamasının dinamikleri ve özellikleri dikkate alınarak yapılmaktadır.

*4’üncü ünitenin inşasına başlanmasıyla aktif aşamaya girdik. Artık sahadaki dört güç ünitesi de aynı anda inşa edilmektedir.

*Proje için geliştirilen yerelleştirme yol haritası başarıyla uygulanmaktadır. Hedeflenen yerelleştirme seviyesi, 6,5 milyar ABD doları olarak öngörülmektedir.  Türk şirketlerine şimdiden yaklaşık 3,2 milyar ABD doları tutarında sipariş verilmiş durumdadır.

*Projede yer alan Türk şirketlerinin ve sahada çalışan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının sayısı da artmaya devam etmektedir. Bugün sahada istihdam edilenlerin yüzde 80’inden fazlasını Türk vatandaşları oluşturmaktadır ve bu sayı artmaya devam edecektir.

*Tüm inşaatçılara sıkı ve titiz çalışmaları için minnettarız. Tüm yükümlülüklerimizi yerine getirmeye devam ediyoruz ve projedeki tüm katılımcıların da bu şekilde çalışmaya devam edeceğine güveniyoruz.

Sahadaki tüm çalışmalar, bağımsız yapı denetim kuruluşlarının ve Nükleer Düzenleme Kurumu'nun (NDK) sürekli denetimi altında, planlanan takvime uygun olarak gerçekleştirilmektedir.

Son olarak 21 Temmuz 2022'de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un Genel Müdürü Aleksey Likhachev’in katılımıyla Akkuyu NGS'nin 4’üncü ünitesinin temel atma törenini gerçekleştirilmişti…
Bu açıklamadan hemen ardı
ndan ise sürpriz bir açıklama sözleşmesi feshedildiği belirtilen IC İçtaş Şirketinden geldi.

Bu açıklamada İçtaş bir taraftan gelişmeleri ve sözleşmenin feshedildiğini doğruluyor diğer taraftan ise “IC İçtaş olarak projede doğrudan tarafı olduğumuz bir sözleşme bulunmamaktadır.” diyerek olayları anlaşılmaz bir yöne sokuyordu.

IC İçtaş firmasının açıklamasında aynen şöyle deniyordu:

*Akkuyu Nükleer A.Ş. tarafından bugün yapılan basın açıklamasında yer alan “Akkuyu NGS projesinde çalışmalarını tamamlayan IC İçtaş İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ile sözleşmenin feshedildiği” ifadesi gerçeklere aykırıdır.  IC İçtaş olarak projede doğrudan tarafı olduğumuz bir sözleşme bulunmamaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında akdedilen 15.07.2010 tarihli Hükümetlerarası Andlaşma uyarınca yapımı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi kapsamında şirketimiz IC İçtaş A.Ş.’nin Titan-2 şirketiyle (Rosatom ortaklı) %50-50 eşit oranda hissedar olduğu T2-IC Ortak Girişim Şirketi proje işvereni Akkuyu Nükleer A.Ş. ile Mühendislik, Tedarik ve İnşaat Sözleşmesi’ni 22.07.2019 tarihinde imzalamıştır.

Akkuyu Nükleer A.Ş., 26.07.2022 tarihinde T2-IC Ortak Girişim Şirketi’ne haksız ve hukuksuz bir fesih girişiminde bulunmuş olup Proje kapsamındaki tüm işlerin derhal durdurulması talimatı verilmiştir.

Projeye ortak girişim ortağı olarak katılımımızdan bugüne kadar şirketimizin tüm yönetsel, teknik ve finansal kapasitesini bu projeye adamış ve proje ilerlemesinde tüm tarafların takdir ettiği ciddi bir performans seviyesini yakalamış bulunmaktayız.

Nitekim henüz geçen hafta gerçekleştirilen 4. Güç Ünitesi temel atma töreninde tüm üst yetkililer tarafından bu durum kamuoyu önünde övgüyle ifade edilmiştir.

Projede 25 bin Türk personelin istihdamı sağlanmış, yönetim kadrolarının Türk mühendislerinden oluşturulması sağlanmış, ilgili alt yüklenicilerin, tedarikçilerin ve Türk sanayiinin projeye katılımında büyük bir çaba sarf edilmiştir.

Akkuyu Nükleer A.Ş. Cumhuriyet tarihinin tek kalemdeki en büyük yatırım sözleşmesini feshetme girişimiyle projedeki Türk paydaşlığını ortadan kaldırma sonucunu oluşturmakta ve proje genel yüklenicisi olarak tamamen Rus menşeili başka bir şirketi tayin etme yönünde adımlar atmaktadır.

Söz konusu fesih girişimindeki esas amacın, Proje’nin yönetimindeki Türk şirketlerinin varlığını azaltmak ve taşeron seviyesine indirgemek olduğu açıktır.

Tamamlandığında ülkemizin elektrik talebinin yüzde 10’unu tek başına karşılayacak Akkuyu NGS Projesi yapım sözleşmesinin durdurulması ve tahliye süreçlerine başlanması ile Proje’nin selametinin büyük oranda etkileneceği, böyle bir kararın uygulanmasının telafisi imkansız büyük zararlara yol açacağı kaçınılmazdır.

Gelinen noktada, tüm önceliğimizin Proje’ye kendisini adamış binlerce çalışanımızın haklarının ve iş sağlığı güvenliklerinin korunması olduğunu, konuyla ilgili gelişmelerin bizzat takipçisi olduğumuzu ve tüm yasal haklarımızın en üst düzeyde kullanılacağını kamuoyuna saygıyla duyururuz.

IC İçtaş İnşaat Sanayi Ve Ticaret A.Ş”

Evet… İnşaatın başlamasından yapım aşamasına kadar, Rusya ile yapılan sözleşmelerden santral tamamlanınca alacağımız enerjinin fiyatına kadar, oradan doğabilecek kazaların neden olacağı ve nükleer atıkların nerede saklanacağına kadar onlarca tartışmanın ortasındaki Akkuyu Nükleer Santrali, inşaası böyle alışılmadık, sürpriz ilişkilerle sürüyor.
Üstelik, tüm atılanları, söylenenleri yutan dipsiz bir kuyu gibi…
Gelişmeler burada sınırlı kalacak gibi gözükmüyor.
Her geçen günün yeni gelişmelere gebe olduğu aşikar…
Bakalım bu işin sonu nereye varacak?
Yaşayıp göreceğiz…