Tarih 1 Aralık 2022.

Borsa İstanbul, 5046 puana yükselerek tüm zamanların rekorunu kırdı.

Borsa çıkışını 18 Temmuz’dan beri sürdürüyor.

Bugünlerde hayli popüler olan borsaya arzın fazla olmasının çeşitli sebepleri var. Ama ben konunun başka yönünü ele almak istiyorum:

Borsa niçin hep manipülasyon kelimesiyle yan yana? Borsayı kim düzenler, kim gözler, kim denetler? Yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını kim korur?

Yanıt belli; idari ve mali özerkliğe sahip Sermaye Piyasası Kurulu...

Başkan ve üyeler Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Ki kurum da Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlıdır. Kağıt üzerinde her şey pek güzel...

Romalı Juvenal, “Yergiler” eserinde sorar: Quis custodiet ipsos custodes? /Gözetleyeni kim gözetleyecek?

Bunun yanıtını tek örnek üzerinden anlatayım:

★★★

Yıl, 1984.

Harvard işletme okulundan sınıf arkadaşı James McCurry ve Gary M. Kusin, Dallas’ta video-bilgisayar oyunu satan perakende şirketi kurdu: “Babbage’s.” Sonra ismi “GameStop” oldu...

Bu yılbaşında dünyadaki mağaza sayısı 4 bin 573 idi.

Şirket, 2002 yılında borsaya girdi.

İşler, 2016 yılına kadar işler iyi gitti. Ancak o yıl hisseleri yüzde 16, ertesi yıl ise yüzde 8 düştü.

GameStop, 2017 yılında 150 mağazayı kapatacağını duyurdu. Ancak. Aynı gün GameStop, satışlardaki sırasıyla yüzde 44 ve yüzde 28’lik artış oldu! Bunu üzerine şirket 65 yeni teknoloji ve 35 koleksiyon mağazası açmayı planladığını açıkladı. Fakat umduğu gibi gitmedi işler, 2018 yılında 3 milyar 6 milyon dolar zarar etti. 2019’da ise zarar 673 milyon dolar oldu. 2020 yılında toparlanır gibi oldu.

Ancak 2021 yılında borsada olağanüstü durum yaşadılar. Ocak ayında GameStop’un hisse fiyatının iki hafta boyunca yüzde 1.500 arttı! 29 Ocak 2021 itibarıyla New York borsasında tüm zamanların gün içi en yüksek seviyesine ulaştılar. Neler oluyordu?

★★★

Borsada, kısa vadede pozisyon elde etmeye/bir varlığı ileri tarihte daha ucuza geri alma beklentisiyle sahip olmaya “shorting” denir. Borsada “kumar” oynayarak para kazanan bir takım kişiler, risk fonu yoluyla shorting yapar. Örneğin:

Değer kaybedeceğini anlayınca ya da içeriden bilgi alınca şirketin hisse senedini alır. Hisse senetleri düşünce hemen ellerindekini hızlıca çıkarır. Panikle hisseler dibe vurunca bu kez hisseleri toplayarak şirketi ele geçirir!

İşte geçen yıl Wall Street ağababaları, GameStop hisselerine bunu yapmak istedi. Fakat ilk kez oyuna getirildi.

Akbabalar, GameStop hisselerinin piyasanın çok altına düşeceğini sanırken, pek çok küçük yatırımcı sosyal medya platformu Reddit üzerinden kurulan bir forumla oyunu bozdu. 3 dolar seviyesine kadar gerileyen GameStop hisselerini alımlarla 470 dolar seviyesine kadar artırdı!

Sonra ne oldu dersiniz?

★★★

Yıllardır  shorting yapan...

Yıllardır şirketleri ele geçiren...

Hatta 2008 krizine sebep olan...

Wall Street akbabaları, küçük yatırımcıların oyununa gelince feryadı bastı; devleti göreve çağırdı. Küçük yatırımcıların bir araya gelip kendilerini kandırmasını yasaklattı.

Neoliberalizm budur.

Neoliberalizmin devlet anlayışı budur.

Neoliberalizmin yapısal sorunu budur.

Umarım... Bir avuç insanın yan yana gelip örgütlü hareket ederek neleri başardığını bir gün gelir halkımız da siyasette anlar.

Gözetleyeni asıl kimin gözetlediğinin farkına varır...

Bu yazıma nokta koyarken borsa “kızardı” çok küçük oyuncuyu yaktılar yine...