İlk kez deprem vergisi adı altında çıkarılan ve sonradan Özel İletişim Vergisi (ÖİV) adıyla halktan toplanan paraların toplam büyüklüğü, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi verilerine göre 34.5 milyar dolara ulaştı. Bu tutarın bugünkü kurlarla karşılığı yaklaşık 650 milyar liraya denk geliyor. Bu parayla, her biri 1 milyon TL maliyetle 650 bin konut inşa edilebiliyor. Deprem için toplanan bu devasa para eğer tıpkı işsizlik sigortası fonu gibi bir deprem fonunda tutulup nemalandırılmış olsaydı bugün yaşanan büyük depremde yerle bir olan konutlar için gereken kaynak hazır olacaktı. Ancak devletin kayıtlarında deprem için harcanmaya hazır vaziyette bu tutarda bir kaynak yer almıyor. Deprem paralarının bütçenin diğer kalemleri içinde nerelere harcandığı ise bilinmiyor.

1999’DAN BERİ  TOPLANIYOR

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın resmi bütçe verilerine göre, 1999 depreminin hemen ardından çıkarılan yasayla ilk kez devletin tahsil ettiği ve yaklaşık 24 yıldır vergiler listesinde olan Özel İletişim Vergisi’nden 2000 yılında o dönemin parasıyla 420 milyon lira para toplandı. Toplanan para o günkü yılın ortalama kuruna göre 685 milyon dolara karşılık geliyordu. Deprem vergisi tahsilatı yıldan yıla TL bazında sürekli artarken dolar bazında da 2008 yılında 3 milyar 520 milyon dolara kadar çıktı. Deprem vergisi tahsilatı TL bazında sürekli artmasına karşılık özellikle döviz kurunun yükseldiği 2018 yılından itibaren dolar karşılığında gerileme yaşandı. 2022 yıl sonu itibarıyla ise toplanan para 34 milyar 463 milyon dolara kadar çıktı. Bu 2022 yılı ortalama dolar kuruyla 571.2 milyar TL, bugünkü kurlarla ise yaklaşık 650 milyar liraya karşılık geliyor.


Depremde yıkılan yerleri karşılıyor


Depremin vurduğu 10 ilde 2 milyon 175 bin konut bulunuyor. Bu konutlardan 1 milyon 56 bini zorunlu deprem sigortalı, 1 milyon 119 bini ise sigortasız görünüyor. Son verilerde, deprem nedeniyle 6 bin 444 binanın yıkıldığı bildirildi. Bu binalarda ortalama 10 daire olduğu düşünüldüğünde yaklaşık 60 bin konutun tamamen kullanılamaz hale geldiği hesaplanıyor. Tamamen yıkılmamakla birlikte kullanılamaz hale gelen bina sayısının da 60 bin civarında olduğu varsayıldığında deprem bölgesindeki konut açığının en düşük hesapla bile 125 bin civarında olduğu, bu sayının 150 bine ulaşabileceği belirtiliyor. Tahminlerin gerçekleşmesinde dahi, deprem için toplanan yaklaşık 650 milyar liranın yaklaşık 150 milyar lirasıyla 10 ilde 150 bin yeni konut yapılabileceği ifade ediliyor.