Ünlü şair Nazım Hikmet, “Kan ter içinde” şiirinde yapıcıları şöyle anlatır:

“Yapıcılar türkü söylüyor

Yapı türkü söyler gibi yapılmıyor ama.

Bu iş biraz zor.

Yapıcıların yüreği bayram yeri gibi cıvıl cıvıl ama yapı yeri bayram yeri değil.

Yapı yeri toz toprak, çamur, kar.

Yapı yerinde ayağın burkulur ellerin kanar.

Yapı yerinde ne çay her zaman şekerli her zaman sıcak ne ekmek her zaman pamuk gibi yumuşak ne herkes kahraman ne dostlar vefalı her zaman.

Türkü söyler gibi yapılmıyor yapı bu iş biraz zor.”

★★★

Bu aralar Türkiye de devasa bir yapı yeri!

Büyük depremin vurduğu 10 ilde 850 bin konut kullanılmaz hale gelmiş. Hükümet, seçim öncesi depremzedeleri bir yıl içinde kalıcı konutlarına kavuşturmayı vadetmiş.

TOKİ de 170 bin konutun ihalesini yapıp inşaatları başlatmış.

10 şehirde yüzlerce şantiye, binlerce iş makinası, on binlerce mühendis mimar, yüzbinlerce usta, kalfa iş başında.

Gerçekten büyük seferberlik.

Gelin görün ki yapı yeri bu! Türkü söyler gibi yapılmıyor yapı!

Her şey planlandığı gibi gitmiyor. Müteahhitlerin sözleşmelerine 15 günde bir hakediş alabilecekleri yazmasına karşın, ödemeler vaat edilen zamanda yapılamıyor.

Birçok müteahhit, bizlere yazdıkları mesajlarda, hakedişleri alamadıklarını, ürün aldıkları şirketlere ve taşeronlara ödeme yapamadıklarını, bankalar da kredi vermediği için çeklerin geri dönmeye başladığını ifade etmiş. Küçük firmalardan batanlar olmuş. Büyükler dahi zorlanmaya başlamış. En kötüsü de önlerini göremiyorlarmış.

Bir müteahhit, “’Bir yılda tamamla teslim et’ demek kolay” diye sitem etmiş. O kadar zor durumda ki neredeyse “para yok yapı paydos” diyecek!

★★★

Gelen şikayetleri sormak için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’yi ve TOKİ Başkanı Ömer Bulut’u aradım. İkisini de Osmaniye’de depremle ilgili bir toplantıda yakaladım.

Bakan Özhaseki, akşam Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’le görüşeceğini ve ödemelerin bayramdan önce yapılmasını amaçladıklarını söyledi.

TOKİ Başkanı Bulut ise sorunun abartıldığı kadar büyük olmadığına dikkat çekti. İnşaatlara yüzde 5 avans ödemesiyle başladıklarını anımsattı ve “Bugüne kadar 20 milyar lira ödeme yaptık. 10 milyar lira daha ödeyeceğiz” dedi.

Biliyorsunuz, deprem konutlarını TOKİ yapıyor ama asıl işveren AFAD. Yani İçişleri Bakanlığı.

TOKİ Başkanı Bulut’a İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’yla ödemeler konusunda bir sorun yaşayıp yaşamadıklarını da sordum. Şu yanıtı verdi: “Basına öyle haberler çıktı. Hatta aramızda kriz olduğu yazıldı. Tamamen yanlış haberler. Hatta Sayın Bakan haberi okuyunca bana ‘Aramızda kriz varmış’ yazan bir mesaj attı. Sonuna da gülücük koymuş. Kendileriyle bazı hükümet konakları ve kamu binalarının inşaatları da dahil, nelerin öncelikli yapılması gerektiğini konuştuk. Herhangi bir sorun yok.”

★★★

Yaptığım görüşmelerden anladım ki sorun TOKİ’de ya da ilgili bakanlıklarda değil, ülkenin boş kasasında. Yani Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda.

Böyle durumlar için ayrılmış ekstra bir para olmadığından depremin yarattığı maliyet, doğrudan “bütçe açığı” olarak karşımıza çıkıyor.

Peki 170 bin konutta bu sorunu yaşadıysak, geri kalan 680 bin konut nasıl yapılacak?

Bakan Özhaseki, bu konuda yeni bir model üzerinde çalıştıklarını anlattı. İnşaatı süren konutların, zemin nedeniyle bir daha imara açılmayacak alanlarda evlerini kaybedenlere verilebileceğini söyleyen Özhaseki şu bilgiyi paylaştı:

“Zemininde sorun olmayan, ancak mühendislik ve müteahhitlik hataları nedeniyle yıkılmış binalar depreme uygun bir şekilde yerinde dönüştürülebilir. Bu maliyetleri yarı yarıya azaltır.”

TOKİ Başkanı Bulut ise yerinde dönüşüm kararı alınması halinde, bakanlık ve TOKİ denetiminde vatandaşların inisiyatifinde bir dönüşüm gerçekleşebileceğine dikkat çekti.

Bulut şöyle dedi: “Diyelim ki bir yerde 100 konut yapılacak. Özel teşebbüs, vatandaşla anlaşabilir. Biz sıkı denetimini yaparız. Devlet üzerine düşen maliyeti karşılar. Vatandaş da o maliyetin üzerine istediği kadar para koyarak istediği şekilde bir ev yaptırabilir. Bunu bir seçenek olarak Sayın Cumhurbaşkanımıza sunacağız.”

Görüyorsunuz işte!

Seçim vaadi söyler gibi yapılmıyor yapı!

Bu iş biraz zor!