Kre­di de­re­ce­len­dir­me ku­ru­luş­la­rı uya­rı üs­tü­ne uya­rı ya­pı­yor­lar; “İş­ler kö­tü­ye gi­di­yor­du, se­çim be­lir­siz­li­ği ile da­ha da fe­na ha­le gel­di­niz!”
Ha­li ha­zır­da üç bü­yük kre­di­ci ku­ru­luş­tan bi­ri Tür­ki­ye­’yi “ya­tı­rım ya­pı­la­maz ül­ke­” sta­tü­sün­de tu­tar­ken di­ğer iki­si ya­tı­rım ya­pı­la­bi­lir no­tu­nun uç nok­ta­sı­na yer­leş­ti­ri­yor­lar. Bir tik aşa­ğı­sı; “Ya­tı­rım yap­ma­yın, teh­li­ke­li!” de­mek. Hak­sız da sa­yıl­maz­lar.
Ger­çek­ten de Tür­ki­ye muğ­lak bir kri­zin içe­ri­sin­de... Semp­tom­lar o ka­dar ba­riz ki... An­cak alış­kan­lık­la­rı­mız eko­no­mik mi­yop­lu­ğa ne­den olu­yor, açık­ça gör­me­mi­zi en­gel­li­yor.


İKİ YIL ÖN­CE BAŞ­LA­DI

Alış­kan­lık de­di­ğim da­ha ön­ce­ki eko­no­mik kriz­le­ri­mi­zin ya­pı­sı... Ben­zer­lik ku­ra­cak olur­sak on­lar kalp kri­zi gi­biy­di; bir an­da ge­lir, ban­ka­la­rı, şir­ket­le­ri ba­tı­rır, he­men bir iki ay içe­ri­sin­de iyi­leş­me sü­re­ci­ne gi­ri­lir­di.
Bu se­fer­ki baş­ka; Kan­ser... Ya­ta­ğa düş­me­den ön­ce her ge­çen gün kö­tü­ye gi­di­yor­sun. Acı çe­ki­yor­sun.
Mu­si­bet 2013’ün Ni­sa­n’­ın­da baş­la­dı. Eko­no­mik kö­tü­leş­me­yi ıs­rar­la Ge­zi olay­la­rı­na ve fa­iz lo­bi­si de­dik­le­ri sa­nal bir mik­ro­ba bağ­la­dı­lar. Yan­lış teş­his koy­du­lar.


TAN­Sİ­YON YÜK­SE­Lİ­YOR

Du­rum iki yıl­dır her ge­çen gün kö­tü­le­şi­yor. O gün 1.70 olan do­lar ku­ru, bu­gün 2.70’e yük­sel­miş. İki yıl­da yüz­de 59 de­va­lü­as­yon ol­muş. Fa­iz­ler o gün yüz­de 4.50’den, bu­gün yüz­de 10.50’ye yük­sel­miş. Siz­ce bu de­ği­şim nor­mal mi?
Mer­kez Ban­ka­sı­’nın ka­de­me­li ola­rak iyi­le­şi­yor de­di­ği ca­ri açı­ğa ba­ka­lım. Pet­rol fi­yat­la­rı ya­rı­ya in­di­ği, bü­yü­me­nin ne­re­dey­se dur­du­ğu, sa­na­yi­nin ta­kıl­dı­ğı bir or­tam­da ve sa­de­ce ilk 4 ay­da 14.5 mil­yar do­lar açık gel­me­si ba­şa­rı mı? Ta­bi­i 6.7 mil­yar do­lar­lık al­tın ih­ra­ca­tı­mı­zı ve 7 mil­yar do­lar­lık kay­na­ğı bi­lin­me­yen pa­ra gi­ri­şi­ni de dü­şüp he­sap­lı­yor­lar.


YO­ĞUN BA­KIM
Bü­yü­me an­cak ye­rin­de sa­yı­yor ki ge­le­cek dö­nem­den iti­ba­ren hız­la dü­şe­cek. Sa­na­yi­de taş üs­tü­ne taş ko­nul­ma­mış. Sa­na­yi bü­yü­me­si “sı­fı­r”! İn­şa­at üre­ti­mi bi­le yüz­de 3.5 kü­çül­müş. Şim­di­lik stok­lar sa­tı­lı­yor.
Tab­lo bu olun­ca ha­liy­le enf­las­yon ar­tı­yor, iş­siz­lik yük­se­li­yor.
Öde­ne­me­yen kre­di kart­la­rı, kre­di­ler, se­net­ler ve hat­ta fa­tu­ra­lar her ge­çen gün kat­la­nı­yor. Alı­nan ön­lem­ler na­fi­le... Kre­di­ler ve borç­lu­luk hız­la bü­yü­yor. Ta­sar­ruf mu? O ne? Ta­sar­ruf mik­ta­rı­mız ne­re­dey­se öl­çü­le­me­ye­cek ka­dar azal­mış du­rum­da.
Ba­na, gel koa­lis­yo­na sen­le gi­de­lim de­se­ler, de­ğil iki en az beş ke­re dü­şü­nü­rüm.