SEDEF HASTALIĞI (PSORİASİS) NEDİR?
Psoriasis, dünya nüfusunun yaklaşık %2’sini etkileyen ve süreğen özellik gösteren bir deri hastalığıdır. Bu hastalıkta pembe - kırmızı, hafif kabarık bir zemin üzerinde beyaz, kalın, parlak ve kuru pullanmalar görüldüğünden halk arasında sedef hastalığı olarak bilinir.
Normalden 10 kat daha hızlı çoğalan cilt hücreleri ile karakterizedir. Altta yatan hücreler cildin yüzeyine ulaşıp ölürken, derinliklerinde kabarık beyaz lekelerle kaplı kırmızı plaklar oluşur. Sedef hastalığı tipik olarak dizler, dirsekler ve kafa derisi üzerinde oluşur ve ayrıca bacakları, avuç içlerini ve ayak tabanlarını da etkileyebilir.
SEDEF HASTALIĞININ ÇEŞİTLERİ
Beş çeşit sedef hastalığı vardır:
Plak sedef hastalığı
Plak sedef hastalığı en yaygın psoriasis tipidir. Sedef hastalarının yaklaşık yüzde 80'inde plak sedef hastalığı görülür. Derinin belli bölümlerini kaplayan kırmızı, iltihaplı yamalara neden olur. Bu yamalar genellikle beyazımsı gümüş pullar veya plaklarla kaplıdır. Bu plaklar genellikle dirseklerde, dizlerde ve kafa derisinde bulunur.
Guttat sedef hastalığı
Guttat sedef hastalığı çocuklukta yaygındır. Bu tip sedef hastalığı küçük pembe yamalara neden olur. Glutat psoriasis için en yaygın yerler gövde, kollar ve bacaklardır. Bu yamalar nadiren kalın veya plak sedef hastalığı gibi büyümüştür.
Püstüler sedef hastalığı
Püstüler psoriasis erişkinlerde daha yaygındır. Beyaz, irin dolu kabarcıklar ve geniş kırmızı, iltihaplı bölgelere neden olur. Püstüler sedef hastalığı, genellikle eller veya ayaklar gibi vücudun daha küçük bölgelerine yerleşir, ancak yaygın olabilir.
Ters sedef hastalığı
Ters psoriazis kırmızı, parlak, iltihaplı yamalara neden olur. Ters sedef hastalığında yamalar, kasıklarda, göğüslerde, koltuk altlarında ve genital bölgelerde görülür.
Eritrodermik sedef hastalığı
Eritrodermik sedef hastalığı şiddetli ve çok nadir görülen bir sedef hastalığıdır. Bu form genellikle vücudun büyük bölümlerini bir kerede kapsar. Cilt neredeyse güneşte yanmış gibidir. Bu tip psoriazisli bir kişinin ateşinin yükselmesi ya da başka bir hastalığa yakalanması çok kolaydır. Bu tip sedef hastalığı yaşamı tehdit edici olabilir, bu yüzden bireyler hemen bir doktora görünmelidir.
SEDEF HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
Semptomlar neler?
Sedef hastalığı belirtileri kişiden kişiye değişir ve sedef hastalığının türüne bağlıdır. Sedef bölgeleri, kafa derisi veya dirseklerde birkaç pul kadar küçük olabilir veya vücudun çoğunluğunu kaplayabilir.
Plak sedef hastalığının en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Kırmızı, kabarık, iltihaplı yamalar
- Kırmızı yamalar üzerinde beyazımsı-gümüş pullar veya plaklar
- Çatlak ve kanayabilen kuru bir cilt
- Yamalar etrafında ağrı
- Yamalar etrafında kaşıntı ve yanma hissi
- Eklemlerde ağrı ve şiş
Bu belirtiler; her hastada aynı anda görülmez. Özellikle sedef hastalığının nadir görülen çeşitlerinde hastalar; tamamen farklı belirtilerle de karşılaşabilir. Sedef hastalığı olan çoğu insan farklı belirtileri olan döngülerden geçer. Aynı hasta belirli bir süre sonra daha da kötüleşmiş ve ilerlemiş belirtiler ile karşılaşabilir. Bazen, sedef hastalığı belirtileri tamamen kaybolabilir.
[old_news_related_template title="Cilt lekeleri neden olur? Cilt lekesi türleri..." desc="Deride meydana gelen renk değişikliğinin birçok nedeni olabilir. Bazen, can sıkıcı olmakla beraber endişe edilecek bir durum değildir. Bununla birlikte, daha tehlikeli bir duruma da işaret ediyor da olabilir. Şimdi, cilt lekeleriyle ilgili bilmek istediklerinizi haberimizde bulabilirsiniz..." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2018/05/iecrop/cilt-lekeleri-shutterstock_95104984_16_9_1521632693-880x495_16_9_1525418614.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2018/saglik/cilt-lekeleri-neden-olur-cilt-lekesi-turleri-oub2-2386829/"]
SEDEF HASTALIĞININ NEDENLERİ
Sedef hastalığına ne sebep olur?
Doktorlar sedef hastalığına neyin sebep olduğu konusunda hemfikir değildir. Bununla birlikte, onlarca yıllık araştırma sayesinde, genetik ve bağışıklık sistemi olmak üzere iki temel faktör hakkında genel bir uzlaşı vardır.
Bağışıklık sistemi (otoimmün)
Sedef hastalığı bir otoimmün durumdur. Vücudun kendi kendine saldırması anlamına gelen otoimmün bir hastalık olan sedef hastalığında; T hücreleri olarak bilinen beyaz kan hücreleri yanlışlıkla deri hücrelerine saldırır. Bu yanlış saldırı sonrasında cilt hücre üretiminde aşırıya kaçar. Cilt hücrelerinin hızlı bir şekilde üretimi ise ciltte kırmızı, iltihaplı plak ve alanların oluşmasına neden olur.
Genetik faktörler
Bazı insanlar, sedef hastalığına yakalanma olasılığını arttıran genleri miras alırlar. Ailesinde sedef hastası bulunan bir kişinin hastalığa yakalanma ihtimali mevcuttur. Bununla birlikte, ailesinde sedef hastalığı ve genetik yatkınlığı olan kişilerin yüzdesi 2 ila 3 gibi küçük rakamlarda seyreder.
SEDEF HASTALIĞININ TANISI
Sedef hastalığı teşhisi için iki test veya muayene gerekebilir.
Fiziksel Muayene
Çoğu doktor basit bir fizik muayene ile teşhis yapabilir. Sedef hastalığı belirtileri tipik olarak benzerdir ve benzer semptomlara neden olabilen diğer durumlardan ayırt edilmesi kolaydır. Fiziksel muayene sırasında vücudunuzun tüm alanlarını gösterdiğinizden emin olun. Ayrıca, herhangi bir aile üyesinin sedef hastalığı durumu olup olmadığını doktorunuza bildirin.
Biyopsi
Semptomlar net değilse veya doktorunuz şüpheli tanılarını doğrulamak istiyorsa, küçük bir deri örneği alabilir. Bu biyopsi olarak bilinir. Deri mikroskop altında incelenir ve sedef hastalığının tipi belirlenir. Böylelikle diğer olası bozuklukları veya enfeksiyonlar da dışlanmış olur.
SEDEF HASTALIĞINI TETİKLEYEN YA DA KÖTÜLEŞTİREN FAKTÖRLER
- Güneş yanığı, kese, ağda gibi mekanik travmalar,
- Duygusal travmalar. Sedef genellikle içine kapanık, duygusal gereksinimlerini yansıtmayan, kendine güvensiz ve sosyal ilişkilerde başarısız kişilerde gelişir.
- Hastalığın ilk ortaya çıkışında genellikle bir yakının ölümü gibi büyük stresler rol oynar.
- Özellikle beta mikrobu olarak da bilinen boğaz enfeksiyonu çocuklarda önemli bir tetikleyici faktör olur.
- Yazın güneş ışıklarından fayda gören sedef hastalarında kış aylarında güneşin etkisini yitirmesi ve kuru-soğuk hava nedeniyle hastalık alevlenir.
- Sigara ve alkol.
- Güçlü ağrı kesiciler, kalp ve sıtma ilaçları da sedef hastalığını tetikler.
- Enfeksiyon, hamilelik ve menopoz gibi hormonal değişiklikler.
- Düzensiz beslenme.
SEDEF HASTALIĞI İÇİN TEDAVİ SEÇENEKLERİ
Sedef hastalığının tedavisi yoktur. Tedaviler, inflamasyonu ve yamaları azaltmayı, cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatmayı ve plakları çıkarmayı amaçlamaktadır. Sedef hastalığı tedavileri üç kategoriye ayrılır:
Topikal tedaviler
Doğrudan cilde uygulanan kremler ve merhemler, hafif ila orta dereceli sedef hastalığını azaltmak için yararlı olabilir.
Topikal sedef tedavisi şunları içerir:
- Topikal kortikosteroidler
- Topikal retinoidler
- Anthralin
- D vitamini analogları
- Salisilik asit
- Nemlendirici
Sistemik ilaçlar
Orta ila şiddetli sedef hastalığı olan kişiler ve diğer tedavi türlerine iyi yanıt vermeyen kişiler, oral veya enjekte edilmiş ilaçları kullanmalıdır. Bu ilaçların çoğunun ciddi yan etkileri vardır. Doktorlar genellikle kısa süreler için onları reçete ederler.
Bu ilaçlar şunları içerir:
- Metotreksat
- Siklosporin (Sandimmune)
- Biyologlar
- Retinoidler
Işık tedavisi
Bu sedef hastalığı tedavisi ultraviyole (UV) veya doğal ışık kullanır. Güneş ışığı, sağlıklı cilt hücrelerine saldıran ve hızlı hücre büyümesine neden olan aşırı aktif beyaz kan hücrelerini öldürür. Hem UVA hem de UVB ışığı, hafif ila orta dereceli psoriazisin semptomlarını azaltmada yardımcı olabilir.
Orta ve şiddetli sedef hastalığı olan çoğu insan, bu tedavilerin birleşiminden yararlanabilir. Bazı insanlar aynı tedaviyi tüm yaşamları boyunca kullanabilirler. Diğerleri de, cildinin kullandıkları tedaviye cevap vermemesi durumunda ara sıra tedavileri değiştirebilir.
ALERJİ TEDAVİ EDİLİR Mİ?
Alerji, vücudun kendi immun sisteminin aşırı çalışması ile oluşan bir hastalıktır. Neye bağlı olduğu tespit edilebilen alerji için, en temel tedavi yöntemi etkenden uzak durmaktır. Hastaların alerji tipi deri prick testi denilen alerji testleri ile tespit edilip, kan tahlilleri ile düzeyleri belirlenir. Alerji ömür boyu uykuda tutulabilir. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Tuğçe Kasapoğlu Hürkal cevapladı.
