CHP grup başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel, Engin Özkoç imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunulan kanun teklifi, İş Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda değişiklik öngörüyor.

Teklif, objektif şart ve koşulların varlığı halinde dijital işgücü platformunun tanımı, bu tür platformlarda çalışmanın tarafı olan çalışanların işçi statüsünde değerlendirilmesi, söz konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların ücret, izin ve diğer haklarının korunmasına yönelik özel koruyucu düzenlemeler yapılması ve asgari gelir güvencesinin sağlanmasını içeriyor. Teklifin gerekçesinde şunlar kaydedildi:

"ÇALIŞANLAR ARASINDA GÜVENCESİZLİĞİN VE SÖMÜRÜNÜN YENİ BİÇİMİ"

“1980’li yıllardan itibaren, emek rejiminde dönüşüm yaşanmaktadır. İşgücü piyasasında işletmeler tarafından talep edilen ve teknolojik gelişmelerin mümkün kıldığı esnek istihdam biçimleri, işverenlere üretim sürecinde kullanacakları işgücü miktarını ve işgücünün niteliğini, piyasanın taleplerine ve yeni üretim tekniklerinin gereklerine göre, dilediği gibi, hiçbir maliyete katlanmaksızın belirleyebilme imkânı sunmaktadır.

Bu çerçevede ortaya çıkan atipik istihdam biçimleri uzun süreli ve korumalı istihdam biçimlerinde işverene yönelik yükümlülükleri azalttığı veya ortadan kaldırdığı gibi işgücünün sağlık sosyal güvenlik, ücret, sosyal ve mali haklarına yönelik tahribat yaratmaktadır.

Dijital emek platformları atipik istihdam biçimleri içinde, işletmelere işveren statüsünün getirdiği tüm sorumluluklardan kaçınarak, emeğin sosyal maliyetlerine katlanmaksızın, dilediği zaman, dilediği süre boyunca çalıştırabileceği ve dilediği beceri seviyesinde işgücüne kolayca ulaşabileceği küresel veya yerel işgücü piyasaları sunmaktadır.

Çalışanlar açısından güvencesizliğin ve sömürünün yeni biçimi olan dijital emek platformları, her geçen gün daha fazla değer kazanmakta, daha fazla işçinin temel gelir kaynağı olmaya devam etmektedir. Dijital platform çalışma modeline ve platform çalışanlarına ilişkin koruyucu yasal düzenlemeler bulunmamaktadır. Bu alanda çalışanların statüsü, çalışmanın ortaya çıkardığı risklerden çalışanların korunmasına yönelik düzenlemeler ile bu alanda çalışanların sosyal güvenlik haklarına yönelik çeşitli sorunlar bu alandaki çalışmaların ana konularını oluşturmaktadır.

"YENİ KORUMA VE DENETİM BİÇİMLERİ MEVZUATA DAHİL EDİLMELİ"

*Bu bağlamda Türkiye’de çalışma hayatına ilişkin mevzuatta bu yeni çalışma biçimine yönelik düzenleme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Çalışanlar korumasız, güvencesiz ve düşük ücretlerle bu alanda çalışma zorunda kalmışlardır. Bu alanda çalışanların statülerinin saptanması önemli bir düzenleme konusunu oluşturmaktadır.

Bu çerçevede bu alanda yapılan sözleşmeler çalışanın statüsünü kendi hesabına çalışma statüsü ile işçi statüsü arasında bir konuma indirgemekte ve bu bağlamda işçiyi koruyucu mevcut düzenlemelerin uygulanamaz hale gelmesine neden olmaktadır. Kanun teklifi ile belirli objektif şart ve koşulların varlığı halinde bu çalışmanın tarafı olan çalışanların işçi statüsünde değerlendirilmesi gerekliliği düzenlenmiştir.

Söz konusu statünün belirlenmesi ile birlikte bu çalışanların ücret, izin ve diğer haklarının da korunmasına yönelik özel koruyucu düzenleme ihtiyacı bulunmaktadır. Dijital platform çalışanlarının bu yeni atipik ve esnek istihdam biçiminden kaynaklanan sorunlarının başka boyutu da iş sağlığı ve güvenliğine yönelik mevzuatın yetersiz kalmasıdır.

Özellikle kendi hesabına bağımsız çalışanların 6331 sayılı Kanunun kapsamı dışında bırakılmış olması, bu şekilde çalışanların maruz kaldıkları risklere karşı korunmasını güçleştirmekte ve koruyucu tedbirlerin alınıp alınmadığının denetimine olanak vermemektedir. Bu çalışma biçiminin iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı açısından kapsama dahil edilmesi ve bu tür çalıştırmanın kendine yönelik risklerine ilişkin yeni koruma biçimlerinin ve denetim biçimlerinin mevzuata dahil edilmesi gerekmektedir.

"KÖTÜ EKONOMİ YÖNETİMDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR..."

*Öte yandan, dijital platform çalışma modelinden kaynaklanan bir diğer sorun ise bu alandaki çalışanların kısa ve uzun vadeli sigorta kolları kapsamında ekonomik ve sosyal risklere karşı korunmasını sağlayacak düzenlemelerin eksikliğidir.

Kötü ekonomi yönetiminden kaynaklanan sorunlar nedeniyle çalışanların satın alma gücü çok zayıflamış, elektrik, doğalgaz ve temel gıdaya yapılan zamlarla birlikte vatandaşlar kendilerini ekonomik buhranın içinde bulmuştur. 2022 yılı için verilen zamların yeterli olmaması nedeniyle çok sayıda işyerinde ve dijital platformlarda çalışanlar greve çıkmış ya da taleplerini çeşitli yöntemlerle duyurmuşlardır. 2022 yılının başından itibaren dijital platform çalışanlarının yaptığı eylemlerle çalışma koşullarında iyileştirmeler yapılsa bu sorunun kalıcı çözümü için bir mevzuat düzenlemesi yapılması gerekmektedir.

Dijital platform çalışanlarının maruz kaldığı iş kazaları bu çalışma biçimine ilişkin bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Kanun teklifimiz ile dijital platform çalışanlarının çalışma hayatındaki statülerinin tanımlanması, bunların sosyal ve ekonomik haklarının düzenlenmesine, iş sağlığı güvenliği, sosyal güvenlik haklarına yönelik düzenleme yapılması amaçlanmıştır.”

[old_news_related_template title="CHP'den asgari ücretin yılda 2 kez belirlenmesi için kanun teklifi" desc="CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba'dan sonra CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer de asgari ücretin yılda 2 kez belirlenmesini öngören yasa teklifini TBMM Başkanlığı'na sundu." image="https://sozcuo01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2022/03/22/iecrop/1639661921663-asgari-ucret_16_9_1647937077.jpg" link="https://www.sozcu.com.tr/2022/ekonomi/chpden-asgari-ucretin-yilda-2-kez-belirlenmesi-icin-kanun-teklifi-7026292/"]