EYT DÜZENLEMESİ SALI GÜNÜ MECLİSE GELECEK
EYT düzenlemesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda kabul edildi. Düzenlemenin Salı günü TBMM'ye gelmesi bekleniyor.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddeyle, ilgili kanunlara göre, teklifin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunanlardan yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanacak.
EYT İLK EMEKLİ MAAŞI NE ZAMAN, NE KADAR YATACAK?
EYT'nin meclisten geçmesi halinde ilk maaş ödemelerinin Mart ayından itibaren hesaplara yatırılması bekleniyor.
EYT yasalaştığında emekli olacak Bağ-Kur'lulara ortalama 5 bin 867 lira, SSK'dan emekli olanlara da ortalama 7 bin 113 lira aylık bağlanacak. Yasayla emekliliğe hak kazanacak 496 bin 151 memurdan ise sadece 124 bin 37'sinin emekli olacağı ve bu kişilere ortalama 12 bin 415 lira emekli aylığı bağlanacağı hesaplandı. Emekliye ayrılan memurların büyük bölümü çalışırken aldıkları maaşın yarısıyla emeklilik hayatını sürdürmeye çalışacak.
1 GÜN İÇİN 15 YIL BEKLEYECEKLER
EYT'den 8 Eylül 1999 ve önceki tarihlerde sigortalı olarak çalışanlar yararlanabilecek. Bu tarihten sonra işe girenler ise yaş şartına tabi olacaklar. Düzenlemeyi komisyonda savunan AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, bir soru üzerine, 8 Eylül 1999 ve öncesinde işe girmiş bir sigortalının 43 yaşında emekli olacağını, 9 Eylül 1999'da işe girenlerin emekli olmak içinse 60 yaşını bekleyeceklerini söyledi.
Muhalefet ayrıca 8 Eylül 1999 şartını da eleştiriyor ve bir gün ile EYT'yi kaçıranların 15 yıl daha çalışma zorunda kalacağına dikkat çekerek, düzenlemede 31 Aralık 1999 tarihinin baz alınmasını istedi. Muhalefetin bu tarihe ilişkin itirazının en büyük nedeni ise 1999 yılında yaşanan Düzce ve Marmara depremi nedeniyle yurttaşların sigorta başlangıcının geç yapılmış olması.
Muhalefet, staj yapanların da teklif kapsamına alınmasını istiyor. Muhalefet ayrıca intibak düzenlemesi de yapılması gerektiğini komisyon görüşmeleri sırasında savundu. Yüzde 30 olan aylık bağlama oranının yüzde 70'e yükseltilmesi gerektiği de muhalefetin önerileri arasında yer aldı. Muhalefet, 1999 öncesi aylık bağlama oranının yüzde 70 olduğunu anımsattı. Muhalefet eksik gördüğü bu kısımların düzeltilmesi için önergeler verdi ancak bu önergeler AKP ve MHP'li milletvekillerinin oyları ile reddedildi.
Rakamlarla EYT:
Mart 2023'te emekli olacak kişi sayısı: 2 milyon 200 bin kişi
Toplamda emekli olacak kişi sayısı: 4 milyon 800 bin kişi
Mart-Aralık 2023'te bütçeye toplam yükü: 194.4 milyar TL
Mart 2023'te emeklilik hakkı kazanacak kişi sayısı:
* SGK'li: 1.7 milyon
* Bağ-Kur’lu: 89 bin
* Emekli Sandığı: 496
* Emekli olup çalışacak kişi sayısı: 1 milyon 700 bin
* Emekliye ayrılıp istihdamdan çıkacak kişi sayısı: 550
* Emekliliği hak edecek 2.2 milyon kişinin ortalama yaşı: 48.5, emekliliğe kalan ortalama süresi: 6.3 yıl
EYT KİMLERİ KAPSIYOR?
23 yıllık problemin çözümüne ilişkin teklif, 8 Eylül 1999’dan önce çalışmaya başlayanları kapsayacak. 2 milyon 250 bin kişinin yararlanacağı EYT konusunda herhangi bir yaş sınırı uygulanmayacak.
EYT ile ilgili henüz yasalaşma süreci gerçekleşmediği için şu an yapılan müracaatlar geçerli olmayacak. Yasal süreç tamamlandıktan sonra başvurular, e-Devlet üzerinden SGK’ye yapılacak.
EYT İÇİN STAJ VE ÇIRAKLIK MAĞDURLARINA KÖTÜ HABER
Emeklilikte yaşa takılanlarla (EYT) ilgili yapılan düzenleme sonrası yaklaşık 2.5 milyon kişi emeklilik hakkı kazanacak. Çalışma Bakanı Vedat Bilgin'in “Onlar mağdur değildir” dediği stajyer ve çıraklar bilfiil çalıştıkları günlerin prim günlerine sayılmasını istiyor.
Çıraklık ve staj başlangıcının emeklilik için esas alınmasını içeren kanun teklifinin Meclis gündemine alınması önergesi AKP-MHP oylarıyla reddedildi.
EYT BAŞVURU ŞARTLARI NELER?
SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'na tabi EYT'lilerin emeklilik koşulları neler olacak?
Emeklilik için prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı bulunuyor. EYT'liler ilk iki şartı yerine getirmişlerse veya getirdiklerinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler. Bu SSK'lılar için 5000 prim günü, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi. BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı'nda kadınlarda 20 tam yıl (7200 prim günü), erkeklerde 25 tam yıl (9000 prim günü).
BORÇLANMA İLE EMEKLİLİK OLABİLECEK Mİ?
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olan ve sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999-8 Mart 2001 tarihi arasında olanlar 18 aylık askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geriye çekilecek. Sadece sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekecek şekilde borçlanmaları yeterli bulunuyor.
ASKERİ BORÇLANMA YAPILABİLECEK Mİ?
İlk sigortalı olduğu tarihten önce askere gidenler askerlik borçlanması yaparak, ilk sigortalı olduğu tarihi öne çekebilirler. Böylece EYT'den yararlanma tarihi de öne gelmiş olur.
Askerlik ve doğum borçlanması ile yurt dışı borçlanmalar için ödenen primler güncel asgari ücret üzerinden hesaplandığı için hizmet borçlanması dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar verenler bu yılki asgari ücret üzerinden, 1 Ocak 2023 tarihinden sonra dilekçe verenler ise yüzde 54.66 oranında zamlanan yeni asgari ücret üzerinden prim ödeyecekler.
EYT'LİLER NE KADAR MAAŞ ALACAK?
Emekli aylıkları prim gün sayısı ve çalışma süresine göre değişiklik gösteriyor. Burada 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası çalışma sürelerine göre farklı seviyeler söz konusu e-Devlet'te “Ne kadar emekli aylığı alırım” şeklinde yapılan sorgulamalarda çıkan seviye bağlanacak aylığa yakın seviye olarak gösteriliyor.
Öncelikle yasanın yürürlüğe girmesi beklenecek. Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci gününden geçerli olarak ödenecek.
